‘Spionage’ door overheid schokt nieuwsdiensten

Het ministerie van Sociale Zaken heeft ruim een jaar lang ingebroken in het redactionele computersysteem van de Geassocieerde Pers Diensten (GPD), waarbij een of meer ambtenaren stelsel- matig nog niet gepubliceerde verhalen en interne agenda’s bekeken. Dat meldt de GPD, die veel regionale kranten van artikelen voorziet, vandaag. “Dit is een regelrechte aantasting van de pers- vrijheid“, zegt hoofdredacteur Marcel van Lingen. De NOS, het RTL Nieuws en het ANP reageren geschokt.

Volgens directeur en hoofdredacteur van de GPD Marcel van Lingen (foto) heeft het ministerie zich toegang verschaft met de wachtwoorden van een voormalige werknemer van het persbureau en van iemand die er nog werkzaam is. Het ministerie zou zo al op de hoogte zijn van artikelen die nog niet in de krant hadden gestaan, waaronder een portret van minister Piet Hein Donner van Sociale Zaken. “We kregen opmerkingen over interne stukken, waardoor we ons afvroegen: hoe kan dat?”

Er waren al langer vermoedens dat er iets niet klopte en uit onderzoek dat Van Lingen liet doen, bleek vrijdag dat sinds medio vorig jaar bijna elke dag vanuit het ministerie werd ingelogd op het systeem. De GPD spreekt van spionage en bekijkt of het mogelijk is aangifte te doen. “We voelen ons bespioneerd door de overheid.”

Harm Taselaar, de hoofdredacteur van RTL Nieuws, is “totaal verbijsterd“. “Het lijkt wel de voormalige Sovjet-Unie“, zegt Taselaar in de Telegraaf. Evenals andere grote nieuwsorganisaties wil RTL “ook maar eens gaan checken” of onbevoegden het interne systeem hebben weten te kraken. “Er zijn vrij veel mensen die in ons systeem kunnen, hoewel het risico kleiner is dan bij een persbureau“, zegt Taselaar.

Hans Laroes, hoofdredacteur van het NOS Journaal, reageerde zaterdag geschrokken op het bericht. “Ik weet niet of het waar is, of het een individu is die slim denkt te zijn, of dat het gaat om een departement. Maar áls het waar is, dan is het een heel serieus punt waarbij je de strafrechter moet inschakelen.” Laroes vindt dat áls het daadwerkelijk gaat om een departement dat zich bezighoudt met deze praktijken, er wel iets heel erg mis is. “Dat moet niet kunnen, dat deugt van geen kant.”

De NOS gaat nu eveneens na hoe het zit met mogelijke inbraken van buitenaf in het eigen systeem. Laroes heeft de afgelopen jaren niets over iets dergelijks binnen zijn organisatie gehoord. “Maar dat wil niet zeggen dat het niet is gebeurd.”

Het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP) wil gezamelijk beleid van de media tegen de ‘aantasting van de persvrijheid’, zegt adjunct-hoofdredacteur Hella Liefting. “Als dat een praktijk is die in Nederland wordt gebezigd, moeten we overleggen over gezamenlijk beleid. Wij hebben zelf aan de hand gehad dat met valse toegangssleutels in ons publicatiesysteem werd ingebroken. Dit gaat nog een stapje verder, dit gaat om het interne redactionele systeem.”

Laroes is niet voor gezamenlijk beleid van de Nederlandse media tegen de ‘aantasting van de persvrijheid’, zoals ANP adjunct-hoofdredacteur Liefting voorstelt. “Je moet dan gewoon de strafrechter inschakelen en de betrokkenen heftig straffen.”

De directeur communicatie van het ministerie liet de GPD weten niet te kunnen reageren op de beschuldiging. “Ik word erdoor overvallen en wil dit eerst intern uitzoeken“, aldus Stephan Schrove zaterdag in de GPD-kranten.